Van CO2-voetafdruk naar levenscyclusanalyse

In het huidige wetgeving evolueren duurzaamheidsinspanningen van bedrijven van eenvoudige carbon footprinting naar uitgebreidere milieubeoordelingen. Inzicht in het onderscheid tussen Corporate Carbon Footprint (CCF), Product Carbon Footprint (PCF) en Life Cycle Assessment (LCA) is cruciaal voor duurzaamheidsadviseurs die bedrijven door deze transformatie begeleiden.

De lettersoep begrijpen

Voordat we in de methodologieën duiken, is het essentieel om de kernbegrippen te verduidelijken:

• Corporate Carbon Footprint (CCF): Meet de totale uitstoot van broeikasgassen (BKG) van een organisatie over een specifieke rapportageperiode (bijv. een kalenderjaar), waaronder scope 1 (directe uitstoot), scope 2 (indirecte uitstoot van ingekochte energie) en scope 3 (uitstoot in de waardeketen).
• Product Carbon Footprint (PCF): Richt zich op de BKG-uitstoot van een product gedurende zijn hele levenscyclus, van de winning van grondstoffen tot de verwerking aan het einde van de levensduur.
• Levenscyclusanalyse (LCA): Een bredere milieuanalyse van de levenscyclus van een product die de koolstofvoetafdruk omvat, maar zich ook uitstrekt tot andere milieueffecten zoals waterverbruik, uitputting van hulpbronnen en vervuiling.

Wanneer CCF, PCF of LCA gebruiken?

Veel bedrijven - vooral bedrijven die net beginnen met hun duurzaamheidstraject - worstelen met de vraag welke beoordeling ze moeten uitvoeren. De keuze hangt af van bedrijfsdoelstellingen en wettelijke vereisten:

• CCF is essentieel wanneer een bedrijf wil voldoen aan rapportagevoorschriften zoals de Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD) in de EU of de Streamlined Energy and Carbon Reporting (SECR) in het Verenigd Koninkrijk. De CCF vormt ook de basis voor het ontwikkelen van een netto-zero strategie en klimaatrisicobeoordelingen.
• PCF is noodzakelijk wanneer klanten carbon transparantie op productniveau eisen. Bedrijven die willen voldoen aan de duurzaamheidseisen van klanten of aan milieukeurregelingen moeten de uitstoot op productniveau kwantificeren.
• LCA is nodig wanneer organisaties verder willen gaan dan koolstofboekhouding en de totale ecologische voetafdruk van een product willen evalueren. Dit is met name relevant voor industrieën die prioriteit geven aan de principes van de circulaire economie of aan naleving van de regelgeving in sectoren zoals de bouw en de productie.

De evolutie van CCF over PCF naar LCA

Voor veel bedrijven is CCF het startpunt voor de overgang naar PCF en uiteindelijk LCA. Adviseurs op het gebied van duurzaamheid spelen een cruciale rol om bedrijven te helpen dit proces effectief te doorlopen.

Het vaststellen van een CCF begint met het berekenen van gegevens over de uitstoot van broeikasgassen binnen de organisatie. Deze gegevens vormen de basis voor een voetafdrukanalyse, die meestal wordt uitgevoerd met behulp van erkende raamwerken zoals het Greenhouse Gas Protocol. Door het identificeren van emissiehaarden bij alle activiteiten en in de waardeketen krijgen bedrijven een duidelijker beeld van hun totale milieu-impact.

De volgende stap is de overstap naar een top-down PCF. CCF-gegevens dienen als uitgangspunt, van waaruit een toewijzingsmethode wordt toegepast om emissies over producten te verdelen. Deze methode levert een schatting op hoog niveau op van de productemissies, wat vaak voldoende is voor duurzaamheidsrapportage in een vroeg stadium of om vragen van leveranciers te beantwoorden.

Verfijning van de analyse met bottom-up PCF zorgt voor grotere nauwkeurigheid. Bedrijven voeren gedetailleerdere PCF-berekeningen uit door primaire gegevens van materiaalleveranciers en productieprocessen te integreren. Deze aanpak gaat verder dan schattingen op hoog niveau en zorgt voor een nauwkeuriger en productspecifieke voetafdrukbeoordeling.

Door uit te breiden naar een volledige LCA gaan de duurzaamheidsinspanningen nog verder. Bedrijven moeten rekening houden met andere milieueffecten dan koolstof, zoals waterverbruik, landgebruik en toxische emissies. Uitgebreide LCA-tools helpen bij het beoordelen van deze factoren en het gebruik van LCA-bevindingen kan het productontwerp en de duurzaamheidsstrategieën aanzienlijk verbeteren.

De bottom-up versus top-down benadering van PCF

Het begrijpen van de twee primaire benaderingen van PCF is cruciaal voor duurzaamheidsadviseurs die klanten adviseren:

• Bottom-up benadering: Bij deze methode worden emissies berekend op een gedetailleerd productniveau, beginnend bij de stuklijsten van de verschillende producten.
• Top-down benadering: Deze methode begint met de totale emissies van een bedrijf (CCF) en wijst emissies toe aan producten op basis van vooraf gedefinieerde toewijzingssleutels (bijv. omzet, gewicht of productievolume).

Beide benaderingen resulteren in theorie in dezelfde numerieke uitkomst voor de PCF. In de praktijk wordt de top-down benadering echter vaak gebruikt met geschatte verdeelsleutels en geeft daarom een snelle, high-level schatting van de productvoetafdrukken. De bottom-up benadering resulteert daarentegen meestal in nauwkeurigere uitkomsten, maar vereist uitgebreide gegevensverzameling en is vaak tijdrovender.

CCF vs. PCF: dezelfde gegevens, anders gestructureerd

Een CCF en een PCF zijn nauw met elkaar verbonden. De onderstaande figuur, overgenomen uit het Greenhouse Gas Protocol, brengt de 5 verschillende levenscyclusfasen van een product in kaart met de 3 verschillende toepassingsgebieden van een CO2-voetafdruk van een bedrijf (in het voorbeeld van een productiebedrijf).

Niet alle 21 activiteiten van de Corporate Standard en Scope 3 Standard moeten echter worden meegenomen in een productvoetafdruk. Volgens de productnorm van het GHG-protocol mogen de volgende CCF-activiteiten niet worden meegenomen in een PCF (maar kunnen ze optioneel wel worden meegenomen): zakenreizen, woon-werkverkeer van werknemers, afval bij activiteiten, geleasede activa als huurder, geleasede activa als verhuurder, franchises en investeringen. Als gevolg hiervan tellen alle PCF's van een bedrijf niet op tot de volledige CCF.

Men moet ook rekening houden met de volledigheid van de CCF en PCF. Vaak houdt een PCF geen rekening met de volledige levenscyclus van een product, maar slechts tot een bepaalde fase. In dit geval verwijst men naar het PCF als cradle-to-gate of gate-to-gate, en niet meer als cradle-to-grave. Het equivalent hiervan is een CCF die slechts een deel van de waardeketen van een organisatie in beschouwing neemt. Als een CCF bijvoorbeeld geen rekening houdt met de downstream waardeketen, dan zijn de overeenkomstige PCF's per definitie beperkt tot cradle-to-gate (d.w.z. de productiepoort).

Praktische overwegingen voor duurzaamheidsadviseurs

1. Bedrijven begeleiden bij hun maturiteitstraject. Veel bedrijven proberen meteen in LCA te springen zonder eerst een robuuste bedrijfsvoetafdruk te maken. Adviseurs moeten klanten informeren over het belang van een gefaseerde aanpak om inefficiënties en verkeerd afgestemde verwachtingen te voorkomen.
2. Klanten helpen om veelvoorkomende valkuilen te vermijden. Duurzaamheidsmanagers worden vaak geconfronteerd met uitdagingen zoals:

• Oversimplificatie (bijv. de totale bedrijfsemissies delen door omzet om de productvoetafdruk te schatten).
• Overcomplicatie (bijv. proberen om PCF te berekenen voor elke unieke productvariatie voordat de hotspots voor materiële impact worden beoordeeld).
• Verkeerde afstemming op rapportagevereisten (bijvoorbeeld het uitvoeren van LCA terwijl alleen CCF-rapportage nodig is voor naleving van de regelgeving).

1. Gebruik maken van softwareoplossingen voor efficiënte berekeningen. Softwaretools zoals Carbon+Alt+Delete (voor bedrijfsvoetafdrukken en top-down productvoetafdrukken) helpen bij het stroomlijnen van de overgang van CCF naar PCF. Adviseurs moeten vertrouwd raken met deze tools om klanten efficiënte en schaalbare oplossingen te kunnen bieden.

Conclusie

Voor duurzaamheidsadviseurs is het begrijpen van de wisselwerking tussen CCF, PCF en LCA essentieel om klanten te voorzien van strategisch en bruikbaar advies. Door een gestructureerde, stapsgewijze aanpak te hanteren, kunnen consultants bedrijven helpen om aan de regelgeving te voldoen, aan de verwachtingen van de klant te voldoen en zinvolle milieuverbeteringen te realiseren.

Samen met Ecochain hebben we een webinar aan dit onderwerp gewijd. U kunt de opname vinden viadeze linkop onsYouTube-kanaal.

Bij Carbon+Alt+Delete bouwen we software waarmee consultants de ecologische voetafdruk van hun klanten kunnen bijhouden en verminderen. We hebben ook een add-on functionaliteit die de CO2-voetafdruk van een product afleidt van de CO2-voetafdruk van het bedrijf (d.w.z. een top-down benadering). Bottom-up product carbon footprinting of levenscyclusanalyse is niet iets wat we zelf faciliteren, maar waarvoor we doorverwijzen naar partnersoftwareleveranciers.

Over Carbon+Alt+Delete

Wij ontwikkelen carbon accounting software voor duurzaamheidsadviseurs die bedrijven ondersteunen richting net zero.

Wil je meer weten over hoe onze software je carbon accounting diensten kan verbeteren?

Contacteer ons via[email protected]of boek een meeting met onze experts via dezelink.